ÜLSER
Peptik ülser; mide, yemek borusu ya da ince bağırsağın iç yüzeyinde görülebilen bir yaradır. Buna göre de yaranın ismi sırasıyla gastrik ülser, özefajiyal ülser ya da duodenal ülser olur. Hastalığın ortaya çıkmasında en önemli etkenler, mikrobik bir enfeksiyon ve bazı ilaçlardır.
Ülser belirtileri nelerdir?
En belirgin şikâyet, yanma hissidir. Bu his, mideden salgılanan mide asidinin, yara üzerine gelmesi sonucu meydana gelmektedir. Bu ağrı; göbekten iman tahtası kemiğine kadar her yerde hissedilebilir ve;
- Mide boşken daha şiddetlidir
- Akşamları kötüleşebilir
- Belli gıdalar alındığında hafifler
- Anti asit içeren ilaçların kullanımı ile hafifler
- Birkaç gün veya haftalık devam eden ağrının ardından kendiliğinden kaybolabilir ve tekrar ortaya çıkabilir
Ülser neden oluşur?
Ülser, sindirim sistemi organlarının iç yüzeyini kaplayan hücre tabakası mide asidi tarafından tahrip edildiğinde oluşmaktadır. Asit, bu alanda kanamaya neden olan yarayı açmaktadır. Normalde, bu hücre tabakası mukus ile kaplı bulunmaktadır. Bu mukus, hücreleri aside karşı korumaktadır. Eğer midede asit miktarı artarsa veya salgılanan mukus miktarı azalırsa o zaman ülser gelişebilir. Bu değişikliklerin en sık sebepleri;
Helikobakter Pylori: Bir bakteri türüdür. Bazen midede bir yangı başlatarak ülser oluşmasına neden olabilir. Bu bakteri kişiden kişiye yakın temas veya su ve yiyecek ile de geçebilmektedir.
Düzenli ağrı kesici kullanımı: Ağrı kesiciler de sindirim sisteminin iç yüzeyinde yangıya yol açabilmektedir. Ağrı kesicileri düzenli olarak kullanan kişilerde, peptik ülser bu nedenle daha sık görülmektedir.
Kemik erimesi hastalığında kullanılan bazı ilaçlar aynı şekilde ülser görülme riskini artırabilmektedir.
Sigara içmek veya alkol tüketmek de mukus tabakasını zayıflatarak ülsere neden olabilmektedir.
Ülserler, sebep olduğu kanama ile kansızlığa neden olabilmektedir.
Ülsere neden olan bakteri, şiddetli batın içi enfeksiyonlara neden olabilir.
Ülserlerin iyileştiği yerde oluşan yara kabuğu, gıdaların sindirim sistemi içerisindeki hareketlerini engelleyebilir, çabuk doymaya, kusmaya ve kilo kaybına neden olabilir.
Tanı için hekim H. Pylori bakterisinin mevcut olmadığını görmek için kan, dışkı veya nefes testleri isteyebilir. Bunların dışında ülserin yeri ve büyüklüğünü belirlemek için endoskopi yapabilir. Bu şekilde hekim yemek borusu, mide ve ince bağırsağın iç yüzeyini gözlemleyebilir ve gerekirse biyopsi için parça alabilir.
Ülser tedavisinde kullanılan ilaç grupları aşağıdaki gibidir:
Antibiyotikler: H. Pylori bakterisini yok etmek için kullanılırlar. Antibiyotikler, genellikle 2 hafta süresince kullanılırlar.
Asit üretimini engelleyen ilaçlar, asit ile tahrip olmuş hücrelerin iyileşmesini destekler.
Asit Üretimini Azaltan İlaçlar: Asidi bloke ederek ülser ağrısını azaltır ve iyileşmeyi destekler.
Mide asidini nötralize eden ilaçlar, mevcut asiti nötralize ederek ağrıyı hızlı bir biçimde ortadan kaldırırlar. İçerdiği maddelere göre kabızlık veya diyareye neden olabilirler. Tedavi, genellikle başarılı olmaktadır ve ülser iyileşmektedir. Tedaviye rağmen iyileşme görülmezse hekim, bu şikayetlere sebep olabilecek başka bir durum olup olmadığını araştırmak için endoskopi isteyebilir.
Tedavinin başarıya ulaşması için ilaçların gerektiği gibi kullanılması gerekmektedir. Hastaların, bu tedavilerin yanında sağlıklı bir beslenme tarzına geçmesi gerekmektedir. Düzenli kullanılan ağrı kesicilerin değişimi konusunda hekimle görüşmeleri gerekmektedir. Stresli yaşam tarzının da mutlaka değiştirilmesi gerekmektedir. Bunların yanında sigara bırakılmalı ve alkol tüketimi de azaltılmalıdır.
HUZURSUZ BAĞIRSAK SENDROMU
Bağırsağı etkileyen ve toplumda yaygın olarak gözlenebilen bir bozukluktur. Huzursuz bağırsak sendromu (IBS); irritabl bağırsak sendromu olarak da adlandırılmaktadır. Karın bölgesinde ağrıya eşlik eden kramplara, şişkinliğe, gaz şikayetlerine ve diyare ya da kabızlığa neden olabilmektedir. IBS, yaşam boyu sürebilen bir hastalıktır.
Oldukça rahatsız edici şikayetlere neden olsa da IBS, bağırsaklarda yapısal değişikliklere ya da bağırsak kanseri riskinde artışa neden olmamaktadır.
Bazı hastalar, şikayetlerini beslenme biçimlerinde yaptıkları değişiklikler ile kontrol altında tutabilmekteyken, az sayıda hastada, şikayetler ciddi derecede şiddetlidir.
Hastalarda, şikayetler zaman zaman şiddetlenebilmekte ve bazen de kaybolabilmektedir. IBS tanısı almış bir hastada aşağıdaki şikayetler de mevcut ise o zaman IBS tanısı yanlış konulmuş olabilir ve bağırsak kanseri gibi daha farklı hastalıklar söz konusu olabilir:
- Makattan kan gelmesi
- Geceleri ortaya çıkan veya şiddetlenen karın ağrısı
- Kilo kaybı
Hastalıkta bağırsaklar ya gereğinden fazla çalışmakta ve bu yüzden kramp, ağrı ve şişkinliğe sebep olmakta ya da normalden az çalışarak kabızlığa, şişkinliğe neden olabilmektedir. Bu hastalıkta kesin sebep belli olmamakla birlikte; merkezi sinir sistemi ve bağırsaklar arasındaki sinir iletimindeki bozukluklardan veya bağırsak bakterilerindeki değişikliklerden kaynaklı olabileceği düşünülmektedir.
IBS hastalarının, belirli gıdaları tükettikleri zaman şikayetleri artabilmektedir, örnek olarak; çikolata, baharatlar, tahıllar, yağlı gıdalar bu değişiklere neden olabilmektedir. Stresin arttığı zamanlarda IBS şikayetleri de artabilir.
Kadınların menstrüasyon dönemlerinde şikayetler artabilmektedir.
IBS için risk faktörleri:
- 45 yaş altı bireylerde daha sık görülmektedir.
- Kadınlarda, erkeklere göre yaklaşık 2 kat daha sık görülmektedir.
- Anksiyete, depresyon gibi ruhsal hastalıklarda da IBS daha sık görülmektedir.
- IBS hastalarında basur ya da belli gıdalardan kaçınma sonucu, beslenme bozuklukları görülebilmektedir. Hastalık, aynı zamanda yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir.
Nasıl tedavi edilir?
IBS’ye neyin yol açtığı kesin olarak bilinmediği için tedavide esas hedef, mevcut şikayetlerin azaltılmasıdır. Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınamayan şikayetler için lif içeren besin takviyeleri, probiyotikler, bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar, diyare ilaçları, bağırsak kasılmalarını engelleyici ilaçlar hekim tarafından reçete edilebilmektedir.
